کلیسا حضرت مریم ارومیه - قسمت دوم

کلیسا حضرت مریم ارومیه - قسمت اول

این فضا اتاقه؟ یک راه که به سمت محراب می‌رود و چند مقبره هم رو به روی ما هست. هر ساختمانی که به عنوان کلیسا ساخته میشود باید چند قوانین ساختمانی در آن رعایت شود یکی وجود محراب و یکی همین اتاق تعمید هست که البته برای پختن نان مقدس و عوض کردن لباس  روحانی استفاده میشود و غسل تعمید بچه‌ها. کلیساها علاوه بر ساختمان اصلی که ابتدا در آن قرار داشتیم و به آن صحن کلیسا می گویند و مردم عادی آنجا هستند می‌توانند یک مکان را به عنوان جایگاه قدیسین داشته باشند که معمولا افرادی که اسخف هستند یا در راه دین شهید شده‌اند آنجا هستند.

سنگ قبرها در کلیسا حضرت مریم

سنگ قبرهایی که می‌بینید متعلق به فرمانده روسی است که برای بازسازی کلیسا خدمات زیادی انجام میدهد و بعد فوت میکند و به دستور خانمش اینجا دفن میشود. سنگ قبر دوم متعلق به روحانیون کلیسا است که درجه دستیاری کشیش داشتند و برادر یکی از رهبران جهانی کلیسا شهر بودند که می‌آیند به ارومیه و فوت می کنند و دفن میشوند.

سنگ قبر بزرگ که عکس روحانی روی آن است متعلق به اسخف مارایلیا ابراهیمی که مار در زبان عاشوری یعنی حضرت یا قدیس. ایشان اسخف کل منطقه آذربایجان بودند و در سال 1928 فوت کردند و یکی از سنگ قبرهای مشهور که حتی  اسم ایشون در کتاب مشاهیر ایران است متعلق است به اسخف  ماریوهنا که اولین ایرانی بودند و به امریکا رفتند و زبان انگلیسی را یاد گرفتند و به ایران بازگشتند.

همچنین اولین کلاس‌های  زبان انگلیسی را ایشان در شهر ارومیه برگزار می کنند  و در واقع میشه گفت ایشون کریستف کلمب ایرانی هستند. خیلی ممنون و تشکر از حضورتان در برنامه. مکانی که به شما معرفی شد کلیسا ننه مریم است و الان هم مورد بازدید است و عزیزانی که به ارومیه می‌آیند ضمن بازدید از مکان‌های تاریخی می توانند از این فضا هم دیدن کنند و جز بناهای تاریخی ارزشمند است.

معرفی دیگر بناهای تاریخی شهر ارومیه

در ادامه معرفی بناهای تاریخی شهر ارومیه میرسیم به مسجد جامع که جزو یکی از بناهای تاریخی این شهر هست و قدمتش به زمان‌های خیلی دور برمیگردد. این مسجد به شکل مستطیلی شکل هست با ستون‌های سنگی زیبایی که پایه و اساس آن را تشکیل دادند و محراب بسیار زیبایی که در نوع خودش منحصر به فرد هست و الان هم دارد در آن قسمت مرمت کاری انجام میشود. جناب آقای الهی عزیز برای ما توضیح بدهید در مورد این فضا و قدمتش به چه دوره‌ای برمیگردد و مصالح ساختمانی اینجا به چه شکلی هست.

 همچنین بگین که کاربرد اینجا از ابتدا مسجد بوده یا کاربری دیگری داشته است و توضیحاتی که میتواند کامل کننده صحبت‌های ما باشد. همینجوری که از ورودی بنا مشخص بود الان در مرکز بافت تاریخی ارومیه هستیم و شهر ارومیه هم ترکیب معماری و شهرسازی تاریخی اسلامی مثل شهرهای دیگر داشته است و تو مساجد جامع و بناهای عام المنفعه که شامل بازار، کاروانسراها، آب انبارها و حمام‌ها و غیره دارای این معماری بودند.

مسجد آبی - یکی از مشهورترین سوء تفاهم ها

مسجد سلطان‌المت (سلطان‌المت کامی) بین سالهای 1609 تا 1617 ساخته شده است و به دلیل کاشی های آبی که برای تزئین دیوارهای داخلی آن استفاده می شود ، به عنوان مسجد آبی نیز شناخته می شود. این ساخت و ساز توسط سلطان احمد اول مأمور شد که هدف از آن ساختن بنای تاریخی بود که نه تنها با باشکوه باشکوه هاگیا سوفیا رقیب شود ، بلکه از آن پیشی خواهد گرفت .

تسبیح الله

کمترین حرف را برای سلطان احمد اول در زمینه جنگ خیلی موفق نبودم. بنابراین او به این ایده رسید که مسجدی عظیم را بنا کرد که برای پیاده کردن خدا باید از مساحت یاقیا سوفیا (در آن زمان مشهورترین مسجد) پیشی بگیرد. بنابراین او تصمیم گرفت تا با استفاده از پایه ها و طاق های موجود ، آن را در مقابل هوگیا سوفیا و در کنار هیپودروم ، دقیقاً در همان نقطه ای که کاخ بزرگ امپراتوران بیزانس در آن قرار داشت ، بنا کند. تنها یک اشکال در برنامه بزرگ او وجود داشت: این هزینه زیادی دارد. برخلاف پیشینیان ، او هیچ غنیمت جنگی برای تأمین بودجه این پروژه نداشت ، بنابراین مجبور شد بودجه خود را از خزانه خارج کند. یک تصمیم غیرقابل انکار ، و این تنها خصومت تنها مسجد جدید وی نیست.

ساخت و ساز

ساخت این مسجد در اوت 1609 آغاز شد. معمار مسئول صدیفکار مفتح آقا ، دانش آموز معمار بزرگ سینان بود. کتاب کار دقیق ساخت و ساز شامل 8 جلد کتاب است و هنوز هم در کتابخانه کاخ توپکاپی قرار دارد. برخلاف تاریخ (1616) که بر روی دروازه مسجد نوشته شده است ، افتتاح آخرین مسجد امپراطوری استانبول در سال 1617 با حضور سلطان احمد اول انجام شد. توسط جانشین سلطان احمد مصطفی اول. مسجد سلطاننامه از بهترین دو سبک معماری استفاده می کند. این مجموعه ترکیبی از معماری سنتی اسلامی با عناصر بیزانس است که از مجاورت هاگیا سوفیا گرفته شده است.

فقط کوتاه از دیدنی

برای قدردانی کامل از معماری مسجد ، باید به جای ورود به پارک از آن طرف از سمت هیپودروم نزدیک شوید. در نگاه اول ، مسجد آبی می تواند واقعاً با هاگیا سوفیا رقیب باشد. به لطف سیستم صعودی گنبدها و نیمه گنبدها ، منحنی های ظریف زیادی وجود دارد ، حیاط غول پیکر (تقریباً به اندازه خود مسجد) بزرگترین مساجد عثمانی است و شش مناره (بیش از هر مسجدی در استانبول). برای یک siluette زیبا بسازید ، به خصوص هنگامی که بعد از غروب نورانی می شود. در مقابل ، در مقایسه با هاگیا سوفیا ، فضای داخلی کاملاً دستخوش است. گنبد مرکزی مسجد آبی که 23.5 متر قطر و 43 متر ارتفاع در نقطه مرکزی آن دارد ، البته چشمگیر است. متأسفانه ، معمار نسبتاً متأسفانه بازی کرد و 4 ستون عظیم یا "پای فیل" را برای پشتیبانی از آن نصب کرد ، جایی که گنبد مرکزی هوگیا سوفیا ظاهراً پشتیبانی نشده است.

خیره کننده تر از بیش از 20،000 کاشی و سرامیک ایزنیک دست ساز ، در بیش از 50 طرح لاله ، که دیوارهای داخلی مسجد را تزئین می کند. رنگ آنها نام محبوب خود را به نام مسجد آبی می بخشد. کاشی های سطح پایین از لحاظ طراحی سنتی هستند ، در حالی که در سطح گالری آنها نمایانگر گل ، میوه و سرو هستند. به دلیل تقاضای زیاد برای کاشی ، موارد استفاده شده در مراحل بعدی ساخت و ساز ، از نظر کیفیت متفاوت است. کاشی های به کار رفته در دیوار پشتی بالکن ، کاشی های بازیافتی از حرم در کاخ توپکپی ، هنگامی که در سال 1574 در اثر آتش سوزی آسیب دیده بود ، بازیافت می شوند.

خوب است بدانید

نور در داخل مسجد توسط بیش از 200 پنجره شیشه ای آغشته و چندین لوستر تهیه شده است. آنها تخم شترمرغ را بر لوسترها می ریزند تا عنکبوت ها را دفع کنند ، از این رو از کبوتران داخل مسجد اجتناب می کنند. کفپوش ها با فرش پوشانده شده است ، که توسط افراد مومن اهدا می شود و هنگام فرسوده شدن مرتباً تعویض می شوند.قابل توجه در فضای اصلی ، تالار امپراتوری است که توسط ده ستون تیله ای پشتیبانی می شود ، و میراب ، ساخته شده از سنگ مرمر ریز حک شده و مجسمه.

افسانه های مناره ها

مسجد سلطاننامه تنها مسجدی در استانبول است که دارای شش مناره است و این خصومت را در آن زمان برانگیخته است. چنین نمایشگری قبلاً فقط برای مسجد پیامبر در مکه حفظ شده بود و سلطان مورد انتقاد قرار گرفته بود که کمی بیش از حد به خود فکر کرد. طبق مشهودترین افسانه شهری ، این کل مسئله نتیجه سوء تفاهم بین سلطان و معمار وی بوده است. ظاهراً سلطان خواسته بود که مناره بزرگی داشته باشد (مناره های طلا) و معمار آن را با مناره (که به معنی شش مناره است) فهمیده است. افسانه دوم ، کمتر باورپذیر این است که معمار تصمیم گرفت مناره های طلا خیلی گران باشد و به همین دلیل تصمیم گرفت شش مورد از آنها را بسازد. داستان واقعی پشت این شش مناره چه باشد ، سلطان با پرداخت هزینه ی مناره هفتم در مسجد مکه ، این مشکل را بر طرف کرد.

کلیسا حضرت مریم ارومیه - قسمت اول

سلام وقتتان به خیر بینندگان عزیز شبکه مستند. همچنان همرا ه ما هستید در ارومیه که داریم جاذبه‌های گردشگری و دیدنی آن را مشاهده می‌کنیم .این فضایی که ما وارد آن شدیم کلیسایی است به نام  ننه مریم . جناب آقای کشیک دانیال در کنار ما هستند و قرار است که این بنا را به ما معرفی کنند .خیر مقدم عرض میکنم .کلیسا حضرت مریم یا ننه مریم یکی از قدیمی ترین کلیساهای جهان است و توسط مجوسی‌ها ساخته شده است. مجوسی‌ها ستاره شناسان زرتشتی بودند که طبق روایات و انجیل می‌روند حضرت مسیح را می‌بینند و هدایایشان را تقدیم به حضرت مسیح می‌کنند. در روزی که حضرت مسیح متولد شدند و به ایران برمیگردند و و دو نفرشان این مکان را که شاید قبلا آتشکده بوده است را  به کلیسا تبدیل می‌کنند.

یکی از این افراد زیر همین مکان دفن می‌شود اما متاسفانه در جنگ جهانی آلما‌ن‌ها سنگ قبرشان با خودشان میبرند و سنگ قبر موجود نیست .ساختمان از هشتی‌ها و طاق‌های ساسانی ساخته شده است و کلیسا شهر همیشه سعی کرده که در امپراطوری پارس خودش را همرنگ مردم و امپراطوری کند . وقتی وارد شدم و درهای کوتاهی را دیدم که باید خم می‌شدم فهمیدم که این معماری ایرانی است و ما در بناهای تاریخی این را داریم که وقتی وارد اتاق میشوی باید حالت خضوع و خشوع داشته باشی. پس تاریخ پیدایش اینجا مشخص نیست و اکثر ا می‌گویند بین سال های 40-60 میلادی ساخته شده است .یعنی حدود 1900 سال قبل.

ما  دو دالان می بینیم ورودی و خروجی کلیسا است ؟

دالانی که وارد شدیم ورود به کلیسا است اما دالان کنونی ما را به یکی از اتاق‌های کلیسا می‌برد. هر کلیسا از روی یک نقشه خاص ساخته می‌شود و طبق همان نقشه هم ساخته می‌شود و قوانین بنایی دارند که باید در آن رعایت شود

اینجا زیر زمین دارد؟

نه اما اگر وقتی ترک‌های عثمانی وقتی وارد ایران شدند کلیسا را خراب نمی‌کردند ما الان در زیر زمین بودیم چون روس‌ها قبل از جنگ جهانی اول وقتی وارد ارومیه شدند سقف کلیسا خودشان را روی سقف اینجا می‌سازند و کلیسا دو طبقه می‌شود که بعد از آن ترک‌های عثمانی می آیند و اینجا تخریب می‌کنند. آخرین شکلی که کلیسا داشته است در سال 1944 بوده و عاشوری‌ها و فراد کلیسا اینجا را به همت خودشان ساختند

این اتاق چیست ؟

اتاق محراب است و نمی‌تواند کسی به جز روحانی مسیحیت وارد اینجا شود و محراب فقط و فقط برای روزهای یک شنبه استفاده می‌شود و کشیش و دستیارانش وارد محراب می‌شوند و آیین‌های نیایشی را برگزار می‌کنند. تا چند سال قبل  از این فضا به عنوان کلیسا استفاده می‌شده است. شما در اول فرمایشاتتون اسم ارومیه را جالب تلفظ کردید شما گفتید اورمیه نه ارومیه . اورمیه یک شهر عاشوری نشین بوده قبلا و اسم اورمیه هم عاشوری است اور یعنی سرزمین و میه یعنی آب . این اسم را عاشوری‌ها گذاشتند چون اینجا پر از منایع آبی بوده است.

اورمیه شهر عاشوری نشین بوده ولی عاشوری‌ها در روستاها بیشتر زندگی می‌کردند و در هر روستا کلیسایی بنا کردند. الان در روستاهای اطرافمان 20 کیلومتری شهر اصلی 80 کلیسا داریم که قدیمی هستند و به قرن 4 -6 میلادی. وقتی زندگی شهری شروع می‌شود عاشوری‌ها به سمت شهر می‌آیند و این کلیسا را می‌سازند  و بازسازی می‌کنند.

و بعد  که می‌بینند این کلیسا گنجایش ندارد کلیسا بزرگتری می‌سازند. ولی در کل اخرین مراسم روحانی که دسته جمعی در اینجا انجام شده 30-40 سال پیش بوده و بعد این مکان  این فقط به محلی برای بازدید گردشگران تبدیل شده است و ساختمان جدید برای مراسم استفاده می‌شود. این کلیسا از سنگ و ساروج استفاده شده و اینجا یک ساختمان با معماری ایرانی است.

تنور تفت نان مقدس

در کشور ما علاوه بر مسلمانان اقلیت های مذهبی هم در صلح و ارامش در کنار مسلمانان زندگی می‌کنند  و این در کنار هم بودن باعث شده ایران همیشه سربلند و سر افراز باشد. از یک راهرو عبور  کردیم به اتاقکی رسیدیدم که یک حوضچه هست و نوشته تنور تفت نان مقدس. این حوضچه برای غسل تعمید بچه‌ها استفاده می‌شده است هر بچه که از پدر و مادر مسیحی به دنبا می‌آ‌ید برای آنکه مسیحی شود باید غسل تعمید بگیرد .این کار 40 روز بعد از تولد انجام  می شود و  حتما باید توسط کشیش انجام شود. آن مکان محل پخت نان مقدس بوده و هر یکشنبه نان مقدس را می پختند و به عنوان تبرک بین افراد تقسیم می کردند 

بناهای تاریخی ارومیه - قسمت دوم

بناهای تاریخی ارومیه - قسمت اول

خب سه طبق است پس قاعدتا 3 نفر اینجا باید مقبره داشته باشند؟  2طبقه هست ولی اون گنبد و طاق سومی یک حالت 2 جداره دارد آن بالا. مصالح این بنا همانطور که دیده می‌شود تا ارتفاع 3.60 متر سنگ‌های تراش دار خاکستری هست و از آن به بالا هم مصالح آجری هست. ما وقتی پایین را نگاه کردیم در پایین یک فضای خیلی کوچکی داریم و گنبدی را که تقریبا 2 متر از سطح زمین فاصله داشت بعد آمدیم طبقه بالا یک گنبد بزرگتر با فضای بیشتری را اینجا می‌بینیم و نقش و نگار هم اینجا ندارد؛ یعنی هیچ کتیبه‌ای را اینجا نمی‌بینیم و فضایی که نوشتاری باشد را اینجا نمی‌بینیم و فضای خیلی ساده هست و تابلوهایی را داریم تماشا می‌کنیم که مرتبط با استان آذربایجان غربی هست. خب آن پایین که فضا خیلی کوچک بود و اتاق کوچک با سقف تقریبا 2 متر را داشتیم و این فضا بزرگتر هست.

در مورد اینکه این فضا چرا اینقدر ساده هست توضیح میدهید؟

سازه های دوره سلجوقی نقوش هندسی معماری ساده و ارتفاع های کمتر از بناهای یادبود دوره ایلخانی را داشتند. این مقبره هم چون بیرون از حصار و باروی تاریخی شهر ارومیه قرار گرفته بوده یعنی در واقع ما دویست سیصد متر از حصار تاریخی ارومیه بیرون هستیم و این مقبره هم بیرون از حصار تاریخی ارومیه ساخته شده است. الان در مرکزیت شهره؟ بله.

این بنا چی بوده است؟

این بنا چون به طرف جنوب و جنوب غرب ساخته شده است یک کتیبه گچبری به صورت محراب بوده و قسمت زیادی از این تخریب شده و کتیبه‌ای هم داشته که خوانده نمی‌شود ظاهرا و بیش از دو سه کلمه آن بیشتر خوانده نمی‌شود. در مورد گنبد هم که فرمودید ارتفاع سردابه و فضای داخلیش به 2 متر می رسد ولی این اشکوب و این طبقه ارتفاعش شاید به بالای سه و نیم و چهار متر تا تیزه گنبد عرقچین آن می رسد. در مورد سیستم مقبره‌های دوره سلجوقی هم یک نکته‌ای وجود دارد که هم در این مقبره و هم گنبد سرخ مراغه و سایر مقبره‌هایی که شبیه و همدوره این مقبره بودند وجود دارد و آن هم طبقه‌هایی هست که ساخته می‌شدند طبقه پایین که الان شما فرمودید ارتفاع طبقه پایین بوده مشهور بوده به سردابه و طبقه بالای آن را می‌گفتند شیرونگاه یا مقبره که الان داخل آن هستیم که مقرنس سازی شده و طاق نماهایی که با گچ ساخته شده است. معماری و تزیین معماری خاصی هم در آن دیده نمیشود.

این فضایی که الان کنار من دارید تماشا می کنید نقش و نگارهایی هست که روی سنگ نقش بسته و در شهر نجف آباد اصفهان هم به مناطقی رفتیم که سنگ نگاره‌ها آنجا بودند و قدمتشان به 7 الی 8 هزار سال قبل برمیگشت و ما نقش و نگارهایی را بیشتر از حیوانات و حتی انسان روی سنگ‌ها می‌دیدیم که به وسیله سنگ تراشیده شده بود این نقاشی‌ها. اینجا هم دارید می بینید اما توضیح آقای الهی که برای من دادند این بود که این سنگ نگاره‌ها کپی هستند یعنی فضایی که اینجا به عنوان موزه سنگ داریم تماشا می‌کنیم کپی هستند از جاهای مختلف. سنگ نگاره ای که ما کنارش ایستادیم سنگ نگاره‌ای هست مربوط به دوره پیش از تاریخ که صحنه‌های شکار را روایت می‌کرده و این سنگ نگاره کپی از سنگ نگاره شهرستان مهاباد و منطقه خرهنجیران است که گرته برداری از آن سنگ نگاره انجام شده است.

این هم به هفت هشت هزار سال پیش برمیگردد؟

تاریخگذاری دقیق انجام نشده است ولی دوره عصر میانسنگی و پارینه سنگی دوره‌هایی بوده که به صورت متفاوت سنگ نگاره ها و نقوش صخره‌ای دیده شده است و بین بازه 20000 سال تا 8000 سال پیش از میلاد تلرانس دارد. این قوچ‌های سنگی که روی مقبره ها قرار می‌گرفتند از قبرستان های اطراف ارومیه به اینجا منتقل شدند برای حفاظت بهتر و پایه ستون هایی را می بینید که آن‌ها هم از بناهای تاریخی هست که اینها اصل هست. معمولا این سنگ قبرهایی که به صورت قوچ و نقوش صلیبی یا چلیپایی هم داخلش می‌بینیم مربوط به قبرستان مسیحی های شهرستان ارومیه بوده است.

بناهای تاریخی ارومیه - قسمت اول

به نام خدای مهربان. سلام به همسفرهای خوب و دوست­داشتنی خودم همراهان شبکه مستند سیما. همچنان همراه ما هستید در ایرانگردی. اینجا استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه هست و سوژه گزارش امروز ما بناهای تاریخی این شهر زیبا است. اما جناب آقای الهی عزیز کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری شهرستان ارومیه همراه و همسفر ما هستند و قراره چند بنای تاریخی را در این برنامه به ما معرفی کنند.

بناهای تاریخی

ما خیلی جا خوردیم و داشتیم دنبال 3 گنبد میگشتیم و وقتی اومدیم این استوانه را به ما نشان دادند. برای همین خیلی جا خوردیم. بله. عرض کنم خدمتتون که این برج مقبره که متعلق به دوره سلجوقی هست این اسم گذارای که برای برج‌ها انجام میشده وجه تسمیه آن با توجه به شاخصه‌های معماری بوده است و حالا وقتی اسم 3 گنبد می آید ما تصورمان بر این است که حالا 3 گنبدی هست که کنار هم هست ولی ممکن است این 3 تا گنبد روی هم نیز باشند. وجه تسمیه این مقبره بخش غالبش را به این دلیل گفتند که 3 تا اشکوب یا 3 تا گنبد روی هم ساخته شده است و گنبد بالایی هم آخریش پوشش عرقچین بالایی هست با خیز کم که می شود سومی.

خب. اینجا 3 گنبد هست دیگر. 3 گنبد اسمی هست که روی این بنای تاریخی گذاشته شده و توضیحاتی که آقای الهی در ابتدا برای ما دادند به این شکل هست که 3 تا گنبد روی هم ساخته شده و فضای تاریخی هست و می شود گفت چنین گنبدهایی را می‌توان در آذربایجان شرقی هم ببینیم مثل گنبد مراغه و کبود هست که یکی از آثار بسیار زیبای شهر مراغه هست که انها هم به شکل استوانه ای هست و گنبد سرخ هم هست.

در آذربایجان‌های شرقی و غربی گنبدها به این شکل استوانه ای هستند، درسته؟

همینطور که عرض کردم خدمت شما گنبد سرخ مراغه از اسمش پیداست و کسی که آن را ندیده شاید تصور بکند که با یک گنبدی که روی یک سازه‌ای قرار گرفته هست طرفه، در حالی که گنبد سرخ مراغه نیز تقریبا همین معماری را دارد به جز اینکه مقطع و پلان گنبد سرخ مراغه به صورت گرد نیست. به خاطر اینکه ما وقتی که مساجد جامع را میبینیم و یا حتی مساجد خیلی بزرگی که در شهرهای مختلف هستند گنبدهای عظیمی روی آن قرار گرفته است حالا ما گنبد سلطانیه که بزرگترین گنبد آجری جهان هم هست را در شهر سلطانیه رفتیم دیدیم و گنبد مسجد جامع اصفهان را رفتیم دیدیم برای همین گنبد تو ذهن من آن طوری شکل داده شده است.

مصالح این گنبدها چیه و تاریخ ساختش به کی برمیگردد و سازنده آن چه کسی بوده است و مقبره چه شخصی بوده است؟

مقبره 3 گنبد آنجوری که از کتیبه‌های خط کوفی مقابل نمای شمالی دیده میشود که ورودی مقبره سه گنبد هم از داخل این نما هست معماری این بنا که در دوره سلجوقی ساخته شده است شخصی بوده به نام منصور ابن موسی که برای حکمرانان سلسله سلجوقی ساخته شده است. در کتیبه‌ای که با سنگ‌های تراش ساخته شده است که دور همین مشاهده می‌کنید اسمی از شخصی به نام ششقات مظفری برده شده که به احتمال قریب به یقین از حکمرانان سلسله سلجوقی بوده و این مقبره به ایشان یا یکی از نزدیکان وی منتصب می‌شود. سندی نیست که قطعا مال ایشان یا نزدیکانش بوده ولی در کتاب‌های تاریخی که کارشناسان مطالعه کردند این مقبره به ششقات مظفری که از حکمرانان محلی دوره سلجوقی بوده است تعلق داشته است. سنگ مقبره‌ای داخل نیست؟ نه سنگ مقبره‌ای باقی نمانده است.

معمارش چه شخص بوده است؟

منصور ابن موسی همینطور که عرض کردم . نکته جالب که از کتیبه خوانده شده این است که ایشان قبل از اینکه بنا به اتمام برسد فوت می‌کنند و کلمه رحمه الله در دومین جایی که اسمشون استفاده شده درپشت اسمشان دیده می‌شود.

ادامه این مطلب را در قسمت دوم بخوانید.